Północna Droga Morska to szlak prowadzący przez wody arktyczne z Europy do Azji przez Ocean Arktyczny. Łączy on Ocean Atlantycki z Oceanem Spokojnym i omija wybrzeża Rosji, Skandynawii, Grenlandii i Kanady. Jest to jeden z najkrótszych szlaków morskich między Azją a Europą, znacznie skracający czas potrzebny na dostarczenie towarów do Azji Północnej.
Północna Droga Morska to stosunkowo nowa trasa dla żeglugi komercyjnej. Po raz pierwszy został przepłynięty w 1935 roku. Jednak liczba statków przepływających przez Północny Szlak Morski zaczęła rosnąć dopiero od 2010 roku. W 2020 r. liczba statków przepływających tranzytem wzrosła do 319, czyli o 17% więcej niż w 2019 r.
Północna Droga Morska, podobnie jak każda inna trasa arktyczna, stwarza poważne zagrożenia dla statków i załóg ze względu na trudne warunki pogodowe i lód. Z tego powodu cieśniny tworzące Północny Szlak Morski są regularnie zamykane dla żeglugi komercyjnej.
Perspektywy dla żeglugi wzdłuż Północnego Szlaku Morskiego nie są złe. Wraz z globalnym ociepleniem i topnieniem arktycznego lodu morskiego, długość wód arktycznych w tym regionie znacznie się skróciła, skracając czas i koszty transportu towarów między Europą a Azją. W dłuższej perspektywie możemy również mówić o zaopatrywaniu kontynentu afrykańskiego w towary za pośrednictwem europejskich portów, co staje się coraz ważniejsze w obecnym klimacie geopolitycznym.
Oczekuje się, że liczba statków przepływających przez Północny Szlak Morski będzie nadal rosnąć, zwłaszcza że wartość ropy naftowej i gazu ziemnego wydobywanych w Arktyce spada. Otwiera to nowe możliwości dla innych sektorów gospodarki, takich jak turystyka i rybołówstwo.
Keel Holmen, dyrektor Norweskiego Instytutu Polarnego (NPI), powiedział po wierceniach w Arktyce w 2012 roku: "To większa zmiana niż mogliśmy sobie wyobrazić 20 czy nawet 10 lat temu. To, co się dzieje, zaskoczyło nas i musimy zmienić nasze postrzeganie systemu, odłożyć na bok naukowe podejście i dostosować nasze zmysły do zmieniającego się środowiska".
Dokładne przewidzenie, kiedy i w jakim stopniu morza północne będą wolne od lodu jest problematyczne - nie jest to cotygodniowa prognoza - ale trend jest wyraźny. Departament Obrony USA przewiduje, że do 2020 roku Cieśnina Beringa będzie wolna od lodu przez 160 dni w roku (plus 35-45 dni wiosną i jesienią). Według norweskich naukowców do 2080 r. lód w Arktyce w ogóle nie będzie występował.
Północny Szlak Morski w liczbach i faktach
Północny Szlak Morski rozpoczyna się w wolnym od lodu porcie Murmańsk i biegnie przez Morza Barentsa, Karskie, Łaptiewów, Wschodniosyberyjskie i Czukockie do portu Provideniya. W szerszym znaczeniu, Petersburg i Władywostok mogą być postrzegane jako początek i koniec trasy, choć znajdują się znacznie dalej na południe. Niemniej jednak to one, a nie Murmańsk i Provideniya, są jednymi z najważniejszych węzłów komunikacyjnych współczesnej Rosji pod względem transportu morskiego. W tym przypadku Morze Beringa powinno zostać dodane do obszaru Północnego Szlaku Morskiego.
Największe porty na Północnym Szlaku Morskim to, w kolejności (Petersburg) - Murmańsk - Archangielsk - Mezen - Naryan-Mar - Varandey - Amderma - Sabetta - (Igarka) - Dudinka - Dikson - Khatanga - Tiksi - Cape Green - Pevek - Cape Schmidt - Providence - (Egvekinot - Anadyr - Petropavlovsk-Kamchatskiy - Magadan - Korsakov - Vanino - Nakhodka - Vladivostok). W sumie wzdłuż Północnego Szlaku Morskiego znajduje się około 70 punktów przeładunkowych i portów, z których niektóre nie znajdują się bezpośrednio na wybrzeżu, ale w głębi lądu (np. Dudinka i Igarka znajdują się na rzece Jenisej, kilkaset kilometrów od wybrzeża Morza Karskiego, a port Khatanga znajduje się na rzece Khatanga).Oczywiście możliwe jest również połączenie Północnego Szlaku Morskiego z Europą, co zapewniłoby dodatkowe opcje dostarczania towarów np. z Chin do Europy, ale nie oznacza to, że czas tranzytu jest krótki.
Sezon żeglugowy: lipiec-październik, czyli przez 2-4 miesiące w roku ruch odbywa się bez przeszkód, przez resztę czasu muszą mu towarzyszyć lodołamacze o napędzie atomowym.
Długość Północnej Trasy Morskiej w porównaniu z innymi trasami: Jokohama - Hamburg
1. Północnym Szlakiem Morskim: 14,280 km
2. Przez Kanał Sueski: 23 200 km
3. Przez Przylądek Dobrej Nadziei: 29 400 km
Chociaż topnienie lodowców jest uważane za główny czynnik sprzyjający ponownemu otwarciu NSR, lód nadal pokrywa morza arktyczne przez większą część roku (od listopada do lipca), co sprawia, że całoroczny transport bez lodołamaczy jest obecnie niemożliwy.
Wady i zagrożenia związane z bieżącym projektem
W związku z powyższym można stwierdzić, że Północny Szlak Morski ma wyraźne perspektywy rozwoju w nadchodzących latach. Istnieje jednak oczywiście szereg zalet i wad.
Koszt dostawy jest o około 30% wyższy niż koszt transportu przez tradycyjny Kanał Sueski. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę obecną sytuację na Morzu Czerwonym, może to być interesująca alternatywa.
Krótki rejs - sezon żeglarski trwa tylko 4 miesiące w roku. Trudna nawigacja w niektórych obszarach - lód jest dość solidny, a eskorta lodołamaczy będzie w pewnym stopniu uzależniona.
Jest jeszcze jeden bardzo ważny czynnik - wysokie ubezpieczenie ładunku. Oczekuje się jednak, że trasa ta będzie się aktywnie rozwijać w nadchodzących latach.
