RM: Jak wojna na Ukrainie i kryzys energetyczny zmieniły strukturę przewozów kolejowych? Jakie rodzaje ładunków są teraz "na topie"? Które towary najbardziej podupadły?
Zbyszek Wacławik: Niestety, prawie wszystko podupada... Po ubiegłorocznym boomie na przewozy surowców energetycznych, zwłaszcza węgla brunatnego, węgla kamiennego i paliw płynnych, wywołanym niepewnością co do dostaw rosyjskiego gazu, w tym roku nastąpił znaczny spadek ich przewozów. Przemysł również boryka się z trudnościami, a produkcja samochodów wciąż nie osiągnęła poziomu z poprzednich lat. Sytuacja w sektorze metalurgicznym jest niepewna, a trwająca klęska kornika i polityka cenowa w handlu drewnem doprowadziły do znacznego spadku transportu drewna. Transport kombinowany, zwłaszcza morski, wciąż nie otrząsnął się po pandemii Covid-19 i mógłbym wymieniać dalej.
RM: Jakie konkretne działania podejmuje ČD Cargo, aby sprostać obecnym wyzwaniom na rynku przewozów towarowych? Na przykład, jak firma radzi sobie z rosnącą konkurencją?
Zbyszek Wacławik : Musimy być silnym i stabilnym partnerem dla naszych klientów, którzy zawsze mogą liczyć na to, że dostarczymy im towar w odpowiedniej jakości i cenie. Dlatego wciąż inwestujemy - kupujemy nowe lokomotywy, inwestujemy w wagony intermodalne i będziemy gotowi na ETCS. Oczywiście podejmujemy również kroki w celu zwiększenia wydajności transportu. Jest to również część odpowiedzi na pytanie, jak ČD Cargo radzi sobie z rosnącą konkurencją. Znacząco rozszerzamy również nasz zasięg terytorialny - posiadamy już niezbędne certyfikaty do obsługi kolejowego transportu towarowego w siedmiu krajach europejskich oprócz Republiki Czeskiej. Obecnie działamy na sieciach wszystkich krajów ościennych i Chorwacji, co pozwala nam zapewnić kompletny transport od Adriatyku po Morze Północne i Bałtyckie. Mogę potwierdzić, że ta strategia przynosi owoce: na przykład w Austrii nasz udział w rynku wzrósł z 1,7% do 3% w ubiegłym roku, a obecnie jesteśmy szóstym co do wielkości przewoźnikiem w tym kraju.
RM: Czy mógłbyś wyjaśnić kluczowe aspekty strategii ČD Cargo w zakresie dalszego rozwoju i ekspansji na rynku? Czy firma koncentruje się na konkretnych sektorach lub obszarach, w których widzi największy potencjał wzrostu?
Zbyszek Wacławik : Wspomniałem o tym częściowo powyżej. Naszą przyszłość budujemy na czterech strategicznych filarach - interoperacyjności, intermodalności, ekspansji międzynarodowej i odpowiedzialności społecznej. Co do drugiej części pytania, to uważam, że sektory z potencjałem muszą być w centrum zainteresowania każdej firmy myślącej o swojej przyszłości. Dla nas oznacza to na przykład udział w projektach transportu odpadów, transportu biomasy. Chcemy nadal współpracować z firmami budowlanymi, które modernizują infrastrukturę kolejową. W zarządzaniu firmą widzimy przyszłość w bliższej i bardziej efektywnej współpracy z przewoźnikami drogowymi.
RM: Niedawno obchodziłeś rok jako dyrektor handlowy ČD Cargo. Jakie są Twoje osobiste ambicje i co oznaczałby sukces na koniec tego trudnego roku 2023?
Zbyszek Wacławik: Jedną z ambicji, która została już zrealizowana, było zwiększenie wysyłek paliw. Mój zespół to osiągnął. A jeśli chodzi o końcówkę roku, to nadal celem jest zrealizowanie planu, ale niestety sytuacja na rynku nie bardzo nam pomaga. Ale wspomniałem o tym na początku wywiadu.
RM: Nie jesteś nowicjuszem w ČD Cargo, rozwijałeś jego działalność głównie w Polsce. Jak postrzega Pan rozwój ČD Cargo w ciągu ostatnich 15 lat?
Zbyszek Wacławik : Jeśli mówimy o horyzoncie 15-letnim, to oczywiście najbardziej pozytywnie oceniam wydzielenie biznesu przewozów towarowych z ČD do osobnej spółki akcyjnej, co miało miejsce 15 lat temu. W tym czasie firma przeszła burzliwy rozwój. Doceniam na przykład skok w technologii IT, mamy nowe interoperacyjne lokomotywy i rozwijamy transport na skalę ogólnoeuropejską.
RM: Podczas niedawnej konferencji ŽESNAD dużo dyskutowano na temat powrotu transportu towarowego na drogi. Jednak europejskie cele są dokładnie odwrotne - przenieść transport towarowy z dróg na koleje. Jak myślisz, dlaczego tak się nie dzieje?
Zbyszek Wacławik : Powodów jest niestety kilka. Jedną z najważniejszych jest deindustrializacja Europy i wynikający z niej spadek zapotrzebowania na transport substratów masowych i innych towarów związanych z produkcją przemysłową. Innym jest zmieniający się charakter transportu towarowego i logistyki w ogóle. W szczególności rozwój handlu elektronicznego stopniowo decentralizuje sieci dystrybucji, które są znacznie lepiej dostosowane do transportu drogowego. Ostatnią, ale nie mniej ważną kwestią jest niewystarczająca przepustowość niektórych linii i węzłów, takich jak całkowicie nieadekwatne połączenie kolejowe między Republiką Czeską a Niemcami, które zależy niemal wyłącznie od zatłoczonej linii Děčín-Bad Schandau. Również logistyka miejska jest w tym kraju wciąż w powijakach.
RM: Jaka jest Pana wizja przyszłości transportu towarowego i jaką rolę widzi Pan w niej dla kolei? Czy możesz podać nam kilka przykładów konkretnych obszarów, w których widzisz potencjał dla kolei w porównaniu z innymi środkami transportu?
Zbyszek Wacławik : Przyszłością kolejowych przewozów towarowych jest rozwój transportu intermodalnego, zarówno morskiego, jak i międzykontynentalnego. Szczególnie w tym drugim obszarze wciąż widzę duży potencjał. Kolej może odegrać znacznie większą rolę w skali ogólnoeuropejskiej, co obserwujemy np. w Ameryce Północnej. Rozwój śródlądowego transportu intermodalnego jest również prawdopodobnie jedynym sposobem, aby kolej mogła uczestniczyć w zdecentralizowanych sieciach dystrybucji i transportu, o których wspomniałem wcześniej. Oba rodzaje transportu muszą nauczyć się lepiej ze sobą współpracować i wykorzystywać swoje zalety.
